Μεθοδος |
Αντιπηκτικό |
Αναγκαιότητα |
Ανοσοφαινότυπος |
EDTA/Heparin |
Υποχρεωτικός |
Καρυοτυπική Ανάλυση |
Heparin |
Υποχρεωτική |
FISH |
EDTA |
Υποχρεωτική |
Μοριακές |
EDTA/Heparin |
Υποχρεωτικές |
T-PLL: Ταξινόμηση
Η T-PLL αποτελεί μια πολύ σπάνια, συνήθως επιθετική, κακοήθεια του λεμφικού ιστού. Εκπροσωπεί περίπου το 2% όλων των ώριμων λεμφοκυτταρικών λευχαιμιών στους ενήλικες άνω των 30 ετών και περιγράφεται στη WHO ως διακριτή οντότητα νστα ώριμα Τ και ΝΚ νεοπλάσματα (WHO 2022).
T-PLL: Διαγνωτική προσέγγιση σύμφωνα με τα κριτήρια της διεθνούς ομάδας μελέτης της T-PLL
Διαφοροδιαγνωτικά, η T-PLL πρέπει να διακρίνεται από τα υπόλοιπα ώριμα λεμφοϋπερπλαστικά νεοπλάσματα. Η διάγνωση σύμφωνα με τα κριτήρια της διεθνούς ομάδας μελέτης της T-PLL (T-PLL-ISG) (Πίνακας 1) μπορεί να τεθεί συνήθως στη βάση της κυτταρομορφολογίας και του ανοσοφαινοτύπου. Ο γενετικός έλεγχος μπορεί να ενισχύσει σημαντικά τη διάγνωση. Τα κύτταρα της T-PLL ανευρίσκονται στο περιφερικό αίμα, τον μυελό των οστών, τους λεμφαδένες, τον σπλήνα, το ήπαρ ή το δέρμα. Στην κλινική πράξη το περιφερικό αίμα συνήθως αρκεί για την επιβεβαίωση της διάγνωσης. (Staber et al. 2019).
Πίνακας 1: Κριτήρια της T-PLL-ISG (Staber et al. 2019)
A diagnosis of T-PLL can be made when either all three major criteria are met or the first two major criteria plus one minor criterion are met. |
|
Major criteria |
Minor criteria |
>5 x 109 /l cells with T-PLL phenotype in blood or bone marrow |
Abnormalities involving chromosome 11 (11q22.3; ATM) |
Detection of T cell clonality (by PCR for TRB/TRG or by flow cytometry) |
Abnormalities of chromosome 8: idic(8)(p11), t(8;8), trisomy 8 |
Abnormalities of 14q32 or Xq28 or expression of TCL1A/B or MTCP1 * |
Abnormalities in chromosomes 5, 12, 13, 22, or complex karyotype |
Involvement of T-PLL-specific site (e.g., splenomegaly, effusions) |
|
* Cases without TCL1A, TCL1B, or MTCP1 rearrangement or their respective overexpression are collected as TCL1-family negative T-PLL. |
T-PLL: Διαγνωστικές μέθοδοι και συσχέτισή τους
Ανοσοφαινότυπος
Η T-PLL χαρακτηρίζεται από λευκοκυττάρωση συνήθως μεγαλύτερη από 100 x 109 /L και τα κύτταρα εκφράζουν χαρακτηριστικούς επιφανειακούς δείκτες (Πίνακας 2).
Τα Τ-λεμφώματα μπορούν να ανιχνευθούν με ανοσοφαινότυπο με βάση τον παθολογικό φαινότυπο. Για παράδειγμα, εμφανίζουν συνέκφραση των αντιγόνων CD4 και CD8. Συγχρόνως, απώλεια έκφρασης ή ελαττωμένη έκφραση σταθερών Τ-κυτταρικών δεικτών, όπως το CD5 ή το CD3, μπορεί να είναι ενδεικτική Τ-λεμφώματος. Ο λόγος CD4- προς CD8-θετικών Τ λεμφοκυττάρων μπορεί να αναστραφεί, όπως επίσης και ο λόγος TCRαβ προς TCRγδ.
Πίνακας 2: Χαρακτηριστικά ευρήματα στην T-PLL
Antigen |
Findings |
CD2 |
+ |
CD3 |
+ |
CD5 |
+ |
CD7 |
+ |
CD4+CD8- |
+ (40-60%) |
CD4+CD8+ |
+ (25-41%) |
CD4-CD8+ |
+/- (~15%) |
CD52 |
+ |
TCL1 |
|
CD25 |
|
TRBC1 |
|
CD26 |
Χρωμοσωμική ανάλυση
Οι πιο κοινές χρωμοσωμικές μεταβολές στην T-PLL αφορούν στο χρωμόσωμα 14. Αναστροφή του χρ. 14 (inv(14)(q11q32)) παρατηρείται στο 80% των ασθενών (Matutes et al. 1996). 10% των περιπτώσεων εμφανίζουν ανταποδοτική αντιμετάθεση μεταξύ των ομόλογων χρωμοσωμάτων 14 (t(14;14)(q11;q32)) (Brito-Babapulle & Catovsky 1991). Και στις δύο περιπτώσεις, υπάρχει μια αναδιάταξη της γονιδιακής περιοχής του Τ κυτταρικού υποδοχέα alpha/delta (TRA/D) με το πρωτο-ογκογονίδιο TCL1 σε μοριακό επίπεδο, με αποτέλεσμα την υπερέκφραση του TCL1 (Pekarsky et al. 1999). Ένας άλλος εταίρος του TRA/D είναι το πρωτο-ογκογονίδιο MTCP1, που είναι ομόλογο του TCL1 και εντοπίζεται στο Χ χρωμόσωμα στη ζώνη Xq28 (Stern et al. 1993). Η αντιμετάθεση t(X;14)(q28;q11) αποτελεί επίσης μια κοινή ανωμαλία στην T-PLL. Σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις, δεν ανιχνεύεται καμία αναδιάταξη ή αντίστοιχη υπερέκφραση της οικογένειας γονιδίων του TCL1 παρά το γεγονός ότι πληρούνται τα υπόλοιπα διαγνωστικά κριτήρια της T-PLL (Πίνακας 1). Αυτές οι περιπτώσεις θα πρέπει να κατατάσσονται ως TCL1 gene family-αρνητικές T-PLL (Staber et al. 2019).
Ανωμαλίες στο χρωμόσωμα 8 παρατηρούνται επίσης στο 70-80% των περιπτώσεων, που περιλαμβάνουν το i(8)(q10), το idic(8)(p11), την t(8;8)(p11~12;q12), και άλλες ασύμμετρες ανωμαλίες που οδηγούν σε τρισωμία 8 και κατά συνέπεια υπερέκφραση του MYC ογκογονιδίου (Pekarsky et al. 1999, WHO 2022). Επιπροσθέτως, ελλείψεις 12p13, 13q, και ανωμαλίες στο χρωμόσωμα 6 (33%) και στο χρωμόσωμα 17 (26%) έχουν παρατηρηθεί, με τις τελευταίες αν οδηγούν σε έλλειψη του TP53 γονιδίου (Soulier et al. 2001). Οι ελλείψεις του 12p προκαλούν απλοανεπάρκεια του CDKN1B (Le Toriellec et al. 2008).
Σύμπλοκος καρυότυπος ανιχνεύεται στο 70-80% των περιπτώσεων (WHO 2022). Ο αριθμός των κυτταρογενετικών ανωμαλιών συσχετίζεται αρνητικά με την πρόγνωση. Ιδιαίτερα δυσμενής πρόγνωση έχει παρατηρηθεί σε ασθενείς με πέντε ή περισσότερες ανωμαλίες (Hu et al. 2017).
Fluorescence in situ hybridisation (FISH)
Μέσω της FISH ανάλυσης και των μοριακών γενετικών μελετών, θα μπορούσαν να ανιχνευθούν κυτταρογενετικά απόκρυφες ελλείψεις στο χρωμόσωμα 11 στη χρωμοσωμική ζώνη 11q23 στην πλειονότητα των ασθενών. Οι ελλείψεις 11q23 παρατηρούνται περίπου στο 57% των περιπτώσεων (Stengel et al. 2016). Το γονίδιο ΑΤΜ (ataxia telangiectasia mutated) ανευρίσκεται σε αυτήν τη γονιδιακή περιοχή, που επηρεάζεται από γενετικές μεταβολές λόγω ελλείψεων ή/και μεταλλάξεωνσε πάνω από 70% των ασθενών (Stilgenbauer et al. 1997, Stengel et al. 2016, Staber et al. 2019). Ασθενείς με αταξία-τηλαγγειεκτασία (συγγενής ομόζυγη μετάλλαξη του ΑΤΜ γονιδίου) είναι πιο πιθανό σε σχέση με τον μέσο όρο να αναπτύξουν T-PLL (Brito-Babapulle & Catovsky 1991). Επιπλέον, ελλείψεις του TP53 γονιδίου ανιχνεύονται στο 26% των περιπτώσεων, μεταλλάξεις στο 14% (Stengel et al. 2016).
Μοριακή γενετική
Κοινές μοριακές γενετικές μεταλλάξεις στην T-PLL αφορούν στο JAK3 γονίδιο όπως και στο STAT5B γονίδιο επιπρόσθετα στο ΑΤΜ γονίδιο, με αποτέλεσμα την ενεργοποίηση του STAT5 σηματοδοτικού μονοπατιού (Kiel et al. 2014, Johansson et al. 2018, Schrader et al. 2018, WHO 2022). Συγχρόνως, παρατηρούνται μεταλλάξεις στα γονίδια BCOR, JAK1, και TP53 με μικρότερη συχνότητα. Για τις JAK3 μεταλλάξεις, έχει φανεί αρνητική επίδραση στην επιβίωση των ασθενών (Stengel et al. 2016).